દિલ્હી-એનસીઆરમાં ઝેરી સ્મોગ છવાયો, AQI 'ગંભીર' શ્રેણીમાં. વજીરપુરમાં AQI 500ને આંબી ગયો. ધુમ્મસને લીધે દિલ્હી એરપોર્ટ પરથી 228 ફ્લાઇટ્સ રદ થઈ. લિયોનલ મેસ્સી ખરાબ હવામાનના કારણે પીએમ મોદીને મળી શક્યા નહીં. દિલ્હી સરકારે શાળાઓમાં ધોરણ પાંચ સુધીના વર્ગો ઓનલાઈન ચલાવવા આદેશ આપ્યો. સુપ્રીમ કોર્ટ વાયુ પ્રદૂષણ અરજી પર 17 ડિસેમ્બરે સુનાવણી કરશે. વાયુ પ્રદૂષણની અસરથી પાલતુ પ્રાણીઓ પણ બીમાર પડી રહ્યા છે. સર્વેમાં દિલ્હી-એનસીઆરમાં 82% લોકોના સંબંધીઓ પ્રદૂષણથી બીમાર છે.

સુરેન્દ્રનગર જિલ્લામાં શ્વાન કરડવાના કેસ વધતા, તમામ સરકારી હોસ્પિટલો જેમ કે PHC, CHC, અર્બન સેન્ટરોમાં દવા ઉપલબ્ધ કરાવાઈ. પહેલા આ વ્યવસ્થા ગાંધી હોસ્પિટલ સહિત અમુક હોસ્પિટલોમાં જ હતી. ડો. બી.જી.ગોહિલના જણાવ્યા અનુસાર તમામ સેન્ટરો પર RIG રસીનો સ્ટોક ઉપલબ્ધ છે.

ડો. સ્પંદન ઠાકર દ્વારા લેખમાં, વાચા નામની એક મહિલાની વાત છે, જે કામ અને જવાબદારીઓના બોજ હેઠળ દબાયેલી છે. તે પોતાની જાતને ભૂલી ગઈ છે, અને એને લાગે છે કે જો એ પોતાના માટે કંઈક કરશે તો લોકો એને સ્વાર્થી ગણશે. આ લેખમાં સેલ્ફ કેર (self-care) નું મહત્વ સમજાવવામાં આવ્યું છે, અને જણાવ્યું છે કે કેવી રીતે રોજિંદા જીવનમાં નાના નાના ફેરફારો કરીને આપણે પોતાની જાતને પ્રાથમિકતા આપી શકીએ છીએ અને ભાવનાત્મક ઓવરલોડ (emotional overload) થી બચી શકીએ છીએ.

‘મેદસ્વિતા મુક્ત ગુજરાત’ અંતર્ગત ગુજરાત રાજ્ય બોર્ડ દ્વારા વડોદરાના 19 વોર્ડમાં યોગ શિબિરોનું આયોજન કરાયું છે, જેનો ત્રીજો ફેઝ 2 જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે. અગાઉ 6 શિબિરો યોજાઈ હતી. કેમ્પમાં યોગની સાથે આહાર અને એક્યુપ્રેશર દ્વારા મોટાપાને દૂર કરવાની માહિતી અપાઈ હતી. 90% લોકોમાં ઓબેસિટી જોવા મળી છે.

દિલ્હીમાં પ્રદૂષણ વધતા સુપ્રીમ કોર્ટે VIDEO CONFERENCEથી સુનાવણી કરવા જણાવ્યું. ગાઢ ધુમ્મસને લીધે દૃશ્યતા શૂન્ય થઈ છે, AQI 600 સુધી પહોંચ્યો. GRAP-4 લાગુ કરાયો છે. નોઈડા અને ગાઝિયાબાદમાં ધોરણ 5 સુધી ONLINE વર્ગો ચાલુ કરાયા અને 6 થી 9 અને 11 ના વર્ગો HYBRID MODEમાં ચાલુ રહેશે.

દિલ્હી અને નોઈડામાં ગાઢ ધુમ્મસને લીધે દૃશ્યતા શૂન્ય થઈ છે અને પ્રદૂષણ વધ્યું છે, AQI લગભગ 600 સુધી પહોંચ્યો છે. CPCB અનુસાર, AQI "ગંભીર" શ્રેણીમાં છે, જે જોખમી છે. GRAP 4 અમલમાં છે, શાળાઓ અને ઓફિસો હાઇબ્રિડ મોડમાં કાર્યરત છે. 15-19 ડિસેમ્બર સુધી ગાઢ ધુમ્મસની શક્યતા છે અને ટ્રાફિક ખોરવાઈ શકે છે.

મહેસાણામાં વિદ્યાર્થીના હૃદય બેસી જવાથી થયેલા દુઃખદ મૃત્યુ બાદ, શાળાઓ બાળકોની સલામતી માટે જાગૃત થઈ છે. વિદ્યાર્થીઓની મેડિકલ હિસ્ટ્રી રાખવા અને વાલીઓને જાણ કરવા જણાવ્યું છે. શાળાઓ ECG ટેસ્ટ અને ફર્સ્ટ એઇડ ટ્રેનિંગ આપવાનું વિચારી રહી છે. Rangoli International School મેડિકલ રિપોર્ટ કાર્ડ બનાવશે, જ્યારે R.J. International School તાલીમ આપશે અને Divine School મેડિકલ સર્ટિફિકેટ લેશે. Emergency medical સહિત સારવારની વ્યવસ્થા કરાશે.

દર્દીઓના સગા માટે સરકારી હોસ્પિટલમાં રહેવા-જમવાની સુવિધા ન મળતી હોવાથી, CM ભૂપેન્દ્ર પટેલે વિશ્રામગૃહ બનાવવાનો સંવેદનશીલ અભિગમ દાખવ્યો. સુરેન્દ્રનગરની ગાંધી હોસ્પિટલમાં 600 ચોમી જમીનમાં 100 સભ્યો રહી શકે તેવું વિશ્રામગૃહ બનશે. PM રૂમ ખસેડાશે અને સ્વચ્છ રૂમો, શુદ્ધ ભોજન, તથા પાણી જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ થશે. આ વિશ્રામગૃહ સંપૂર્ણપણે લોકહિત માટે બનશે.

કેમિકલયુક્ત શાકભાજીથી બચવા દીપ્તિબેને ટેરેસ પર ઓર્ગેનિક ખેતી કરી છે. 100 વાર જગ્યામાં 300થી વધુ પ્લાન્ટ ઉગાડ્યા છે, 70% જરૂરિયાત પૂરી કરે છે. તેઓ 'જાતે પકાવો જાતે ખાઓ'નું સૂત્ર સાર્થક કરે છે, અને રાજકોટ ઓર્ગેનિક ગાર્ડન નામની YouTube ચેનલ ચલાવે છે. તેઓ Organic Gardening માટે ફ્રી જ્ઞાન આપે છે.

કુદરતી આફતો અને ગંભીર બીમારીઓમાં ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગના લોકો માટે મુખ્યમંત્રી રાહત ભંડોળ આશાનું કિરણ છે. CM ભૂપેન્દ્ર પટેલના માર્ગદર્શન હેઠળ ભંડોળને વધુ અસરકારક બનાવવામાં આવી રહ્યું છે, જેથી જરૂરિયાતમંદ દર્દી સારવારથી વંચિત ન રહે. આ ફંડમાં કેન્સર, હૃદયરોગ, કિડની, લીવર ફેલ્યોર અને ઓર્ગન transplant જેવી ગંભીર બીમારીઓનો સમાવેશ થાય છે. આ ભંડોળ ગરીબો માટે આશીર્વાદરૂપ છે.

દિવ્યાંગતા મુક્ત ભારત માટે પરમાર્થ નિકેતન અને મહાવીર સેવા સદન દ્વારા સૌરાષ્ટ્રના દિવ્યાંગો માટે રાજકોટમાં 16થી 18 ડિસેમ્બર દરમિયાન નિઃશુલ્ક કેમ્પ યોજાશે. જેમાં SBI RSETI અને એક્સેલન્સ દિવ્યાંગ ફાઉન્ડેશનનો સહયોગ રહેશે. શારીરિક ખોડખાંપણ ધરાવતા દિવ્યાંગોને કૃત્રિમ હાથ-પગ અને કેલીપસનું વિનામૂલ્યે વિતરણ કરાશે. આ કેમ્પમાં 300થી વધુ દિવ્યાંગોને લાભ આપવાનો લક્ષ્યાંક છે.

PMJAY હેઠળ 2024-25માં ગુજરાતમાંથી 13,54,481 દાવા નોંધાયા, જેની કુલ રકમ ₹3719.14 કરોડ છે. આમ, ગુજરાતીઓની સારવાર પાછળ દરરોજ અંદાજે ₹10 કરોડથી વધુ ખર્ચ થાય છે. વર્ષ 2023-24માં આરોગ્ય પાછળ દાવાની રકમ ₹3510.63 કરોડ હતી. Gujarat Healthcare માટે આ એક મહત્વપૂર્ણ આંકડો છે.

PMJAY યોજનામાં ગેરરીતિ બદલ રાજકોટની શાંતિ મલ્ટિપલ અને ગોકુલ લાઇફ કેર સહિત 10 private હોસ્પિટલને ₹52.49 લાખનો દંડ ફટકારાયો. આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા થયેલી તપાસમાં આ હોસ્પિટલો ગેરરીતિ આચરતી ઝડપાઇ હતી. અગાઉ ગોકુલ હોસ્પિટલનું લાયસન્સ 6 મહિના માટે સસ્પેન્ડ કરાયું હતું. આ કાર્યવાહી PMJAY યોજના હેઠળની હોસ્પિટલોમાં ચાલતી ગેરરીતિને રોકવા માટે કરવામાં આવી છે.

ભારતમાં 71% લોકો પૌષ્ટિક ભોજનથી વંચિત છે, જે એક ચિંતાજનક બાબત છે. વિશ્વમાં આ આંકડો 300 કરોડથી વધુ છે. ભારતે હથિયારો ખરીદવાને બદલે ખેતીને સમૃદ્ધ કરવી જોઈએ. 6 થી 23 મહિનાના 77% બાળકો કુપોષણનો શિકાર છે. જાપાનની 'શોકુ ઈકુ' નીતિ ભોજનને સંસ્કૃતિ, સમજ અને સ્વાસ્થ્ય સાથે જોડે છે. કોરોના પહેલાં આ આંકડો 282 કરોડની આસપાસ હતો.

PMJAY ગરીબોને મફત સારવારનું વચન આપે છે, પણ ગુજરાતમાં ઘણી હોસ્પિટલો ICU, વેન્ટિલેટર જેવી સેવાઓ બંધ કરે છે. આયુષ્માન કાર્ડ હોવા છતાં બેડ ના હોવાનું બહાનું બતાવાય છે, અથવા સરકારી હોસ્પિટલમાં મોકલી દેવાય છે. રોકડ ચૂકવનારા દર્દીઓ માટે ડોક્ટર અને બેડ તરત ઉપલબ્ધ થાય છે. દર્દીઓને કન્સલ્ટિંગ ફી અને ડિપોઝિટ ભરવાનું કહેવાય છે. કાર્ડ કઢાવવામાં પણ ધક્કા ખાવા પડે છે. હેલ્પલાઇન પર કોલ કરવાથી પણ ક્યારેક જ મદદ મળે છે.

નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ન્યૂટ્રિશન અનુસાર, અડધોઅડધ ભારતીયોના ખોરાકમાં નબળી ગુણવત્તાનું પ્રોટીન હોય છે. બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન આ ઇન્સ્ટિટ્યૂટની સ્થાપના થઈ હતી. પ્રોટીન ક્રાઈસિસ ગંભીર છે. આ ટ્રેન્ડને લીધે પોષણની ગુણવત્તા કથળી રહી છે.

પાલનપુર નજીક ચંડીસર GIDCમાં Food & Drugs વિભાગે શંકાસ્પદ ઘી બનાવતી ફેક્ટરી પર દરોડા પાડ્યા. બાતમીના આધારે કાર્યવાહી કરાઈ, જેમાં લાખોનું ઘી મળ્યું. ફેક્ટરી માલિક ફરાર થઈ ગયો. અગાઉ પણ અહીંથી ₹35 લાખનું ઘી પકડાયું હતું. પોલીસે સેમ્પલ લીધાં અને માલિકની શોધખોળ ચાલુ છે. આવા તત્વો સામે કડક પગલાં લેવાશે.

સુરેન્દ્રનગર મનપા દ્વારા FOOD વિભાગ સાથે ચેકિંગ હાથ ધરાયું. 15 જગ્યાએથી SAMPLE લેવાયા, જેમાં મયંક નાસ્તા હાઉસ, પતરાવાડી, ચામુંડા ભેળ સેન્ટર, K LAL દાબેલી AND FAST FOOD સહિતની જગ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે. ભજીયા, બેસન, પાણીપુરીનું પાણી જેવા ખાદ્ય પદાર્થોના SAMPLE લેવાયા. REPORT આવ્યા બાદ કાર્યવાહી થશે. FOOD વિભાગ અને મનપાની ટીમે સંયુક્ત કામગીરી કરી.

નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૬ માં વેચાયેલી નવી health insurance policy માંથી ૬૨% નાના, શહેરી અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં વેચાઈ છે. Policybazaar ના અહેવાલ મુજબ ગ્રાહકો દ્વારા સ્વીકારવામાં આવેલી વીમા રકમમાં પણ વધારો થયો છે. ટાયર-૨ શહેરોમાં રૂા. ૧૦-૧૪ લાખનો વીમો ખરીદનારા લોકોનો હિસ્સો ૨૭% થી વધીને ૪૭% થયો છે, જયારે ટાયર-૩ શહેરોમાં ૨૪% થી વધીને ૪૯% થયો છે.

મીઠાપુર ટાટા કેમિકલ્સ કંપનીના પ્રદૂષણ અંગેની ફરિયાદોને પગલે, પ્રાંત અધિકારીની અધ્યક્ષતામાં મામલતદાર સહિતના અધિકારીઓએ ટાટા કેમિકલ્સની મુલાકાત લીધી. અધિકારીઓએ દેવપરા વિસ્તારમાં હવા પ્રદૂષણ, સોલિડ અને લિક્વિડ વેસ્ટના નિકાલથી જમીન બંજર થવાની ફરિયાદોની તપાસ કરી, Tata Chemicalsના અધિકારીઓ સાથે વાતચીત કરી અને સેમ્પલિંગ કર્યું.

બાવળા-ચાંગોદર હાઇવે નજીક મટોડા ગામમાં કેમિકલયુક્ત લાલ પાણીનું તળાવ ભરાયું, વાહનચાલકો ચોંકી ઉઠ્યા. GPCB ઓફિસ નજીક હોવા છતાં અધિકારીઓનું ધ્યાન નથી. ઔદ્યોગિક એકમો કેમિકલવાળું પાણી છોડે છે એવી ફરિયાદ છે, કાર્યવાહીની માંગણી કરવામાં આવી છે. હાઇવે પરના INDUSTRIAL UNITS દ્વારા CHEMICAL વાળું પાણી છોડાય છે.

બાવળાના ટાવર ચોક વિસ્તારમાં ગટરના પાણી રસ્તા પર ફરી વળ્યાં છે. કુંડીમાં ઢાંકણાં ન હોવાથી કચરો અંદર જતો રહે છે, જેના કારણે દૂષિત પાણી રસ્તા પર રેલાય છે. આ સમસ્યા કાયમી બની ગઈ છે. રાહદારીઓ અને વેપારીઓ ત્રાહિમામ પોકારી ઉઠયા છે. ગટરની સફાઈ હાથ ધરી કુંડી પર ઢાંકણાં મુકવાની માંગ કરવામાં આવી છે, કેમકે કચરો સીધો ગટરોમાં જાય છે. આના લીધે residents ને ખુબજ તકલીફ થાય છે.

ગેરકાયદેસર કફ સિરપ કેસમાં EDએ લખનૌ, વારાણસી, અમદાવાદ સહિત 25 સ્થળો પર દરોડા પાડ્યા. સવારે 7:30 કલાકે રેડ શરૂ થઈ. ઉત્તર પ્રદેશ, ઝારખંડમાં પણ કાર્યવાહી થઈ. કફ સિરપ કેસમાં 1000 કરોડથી વધુના ગેરકાયદેસર કારોબાર મામલે EDની ટીમ દ્વારા મોટી કાર્યવાહી કરવામાં આવી રહી છે. હાલ તપાસ ચાલી રહી છે.

અમરેલી જિલ્લા પ્રભારી સચિવ સંદીપકુમારના અધ્યક્ષસ્થાને વિકસિત ગુજરાત@2047 માટે Sustainable Development Goals અંતર્ગત જિલ્લામાં ચાલતી કામગીરી અંગે ચર્ચા થઈ. રાજ્ય સરકાર આરોગ્ય, શિક્ષણ અને આંતરમાળખાકીય સુવિધાઓના વિકાસ માટે કાર્યરત છે. સચિવે લાઠી અને બાબરા ખાતે આરોગ્ય કેન્દ્રો અને શાળાઓની મુલાકાત લીધી હતી. તેમણે અધિકારીઓને વિકસિત ગુજરાતનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માર્ગદર્શન આપ્યું હતું અને 17 Sustainable Development Goalsમાં ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન કરવા જણાવ્યું હતું.

ઉમરાળાના ટીંબી ખાતેની સ્વામી નિર્દોષાનંદજી હોસ્પિટલમાં, સાત વર્ષની બાળકી બે રૂપિયાનો સિક્કો ગળી જતા સારવાર માટે આવી. ENT વિભાગના ડોક્ટરોએ સફળતાપૂર્વક ઓપરેશન (operation) કરીને બાળકીને બચાવી. ડો. ગવેન્દ્ર દવે, ડો. રાજી દેસાઈ અને ડો. મિહિર પટેલની ટીમે બાળકીના ગળામાંથી સિક્કો કાઢ્યો. હોસ્પિટલમાં નિઃશુલ્ક સારવાર મળતા પરિવારે આભાર માન્યો. આ હોસ્પિટલમાં ધર્મ-જાતિના ભેદભાવ વિના મફત સારવાર મળે છે.

યુરિક એસિડનું વધતું પ્રમાણ હવે યુવાન ભારતીયોમાં ગંભીર ચિંતા છે. ડોક્ટરોને Hyperuricemiaમાં વધારો જણાઈ રહ્યો છે. સ્ક્રીનિંગમાં જાણવા મળ્યું છે કે 21થી 25 ટકા યુવા પુખ્તોમાં પણ Uric Acidનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. ક્રોનિક બીમારી ધરાવતા લોકોમાં આ જોખમ વધુ છે, જેમકે હાઈપરટેન્શન ધરાવતા લોકોમાં 22.5 ટકા અને ક્રોનિક કિડની રોગ ધરાવતા વ્યક્તિઓમાં 38 ટકા જોખમ છે.

મહિસાગર જિલ્લાના બાલાસિનોરમાં પાણીજન્ય રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો છે. કમળાના 126 અને ઝાડા-ઉલટીના 31 કેસ નોંધાયા છે. 813 પાણીના નમૂનામાંથી 158 અશુદ્ધ જણાયા, જેમાંથી 15 સેમ્પલ પીવાલાયક નથી. અશુદ્ધ પાણીના કારણે ઘરે ઘરે બિમારીના ખાટલા મંડાયા છે, જેનાથી લોકોમાં ભયનો માહોલ છે. આરોગ્ય તંત્ર દોડધામ કરી રહ્યું છે.

રાજસ્થાનનું કોટા શહેર કોચિંગ હબ તરીકે વિકસ્યું છે, જ્યાં વિદ્યાર્થીઓ ડિપ્રેશન અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓથી પીડિત છે. April થી September દરમિયાન થયેલા સર્વેમાં ૧૯ વિદ્યાર્થીઓના આત્મહત્યાના અહેવાલ મળ્યા, જેથી આ વર્ષે કુલ આંકડો ૨૫ થયો. જિલ્લા વહીવટીતંત્રએ ૨૦૧૫થી રેકોર્ડ રાખવાનું શરૂ કર્યું, અને આ વર્ષે આત્મહત્યાની સંખ્યા સૌથી વધુ છે.

રાજકોટમાં 4 વર્ષની બાળકીના નાકમાંથી રબરનું સ્પોન્જ સર્જરીથી કઢાયું. દોઢ મહિનાથી દુખાવા બાદ સીટી સ્કેનમાં સ્પોન્જ હોવાનું જણાયું. ડોક્ટરોએ એન્ડોસ્કોપીથી સ્પોન્જ કાઢ્યું. રમતા બાળકો પર ધ્યાન રાખવું જરૂરી, parents માટે ચેતવણીરૂપ કિસ્સો. આ ઘટના વાલીઓ માટે ગંભીર ચેતવણી છે કે રમતા બાળકો પર સતત ધ્યાન રાખવું ખૂબ જરૂરી છે.

મહીસાગરના બાલાસિનોરમાં 26 સોસાયટીઓમાં કમળાના 126 કેસ નોંધાયા છે. આરોગ્ય વિભાગે 20 ટીમો બનાવીને સરવે અને સેમ્પલ લેવાની કામગીરી હાથ ધરી છે. પાણીની લાઈનમાં ગટરનું પાણી ભળતા રોગચાળો ફેલાયો હોવાનું અનુમાન છે, જેમાં 15 જેટલા પાણીના સેમ્પલ અનફીટ જાહેર કરાયા છે. નગરપાલિકાની બેદરકારી દેખાઈ રહી છે.